Minox

Menu

De Impact van PSD2 en Instant Payments

12 - 9 - 2018

Veranderingen op komst

 

Misschien herken je het. Het gevoel dat er iets te veranderen staat. Je leest posts op social media, artikelen in vakbladen en je hoort geluiden van collega’s en klanten. En daaruit komt een beetje een onbestemd gevoel naar voren dat er iets gaat veranderen. En dat die verandering op de een of andere manier belangrijk is. Maar wat er het precies gaat veranderen en wat je ermee kan wordt nog niet helemaal duidelijk uit de stroom van buzzwords en hype kreten.

Als accountant of ondernemer krijg je een hoop van dit soort berichten: Blockchain, AI, Machine Learning, VR, AR, Big Data, API’s, IoT, PSD2, Instant Payments. De focus van de berichten ligt vaak op een of andere nieuwe technologie of een ‘ver van mijn bed’ wijziging in wetgeving. Mijn mening is dat het veel belangrijker is om de focus te leggen op de toepassing. Wat wil een gebruiker bereiken? Software ontwikkelaars mogen dan uitzoeken welke technologie het beste geschikt is om dat doel te bereiken. En het is aan juristen om de wetgeving erbij te pakken en onderzoek te doen naar de (on)mogelijkheden.

Als software ontwikkelaar begrijp ik wel het enthousiasme dat ontstaat vanuit nieuw technologieën. De nieuwe mogelijkheden die bijvoorbeeld beschikbaar komen met het volwassen worden van blockchain zijn zeker interessant. Software ontwikkelaars moeten ook goed op de hoogte zijn, om een ‘toolkit’ paraat te hebben voor als er een behoefte naar voren komt die moet worden afgedekt. De belangrijkste vraag is dus of de technologie een oplossing kan bieden voor behoeften die nog niet of minder goed worden ingevuld. Vaak lijkt het meer op een technologie op zoek naar een toepassing in plaats van andersom.

Bij wijzigingen in wetgeving gebeurt een beetje hetzelfde. Veel van wat er gepubliceerd wordt is qua inhoud en terminologie gericht op experts. Leuk voor juristen, software ontwikkelaars, banken, etc. maar wat is de implicatie voor eindgebruikers? PSD2 en Instant Payments zijn ook van die termen. In Engeland is Open Banking (equivalent van PSD2 in EU) effectief, maar uit onderzoek blijkt dat maar een klein deel van de Engelsen daarmee bekend is. Veel journalisten doen Open Banking daarmee af als flop. Een nogal kromme conclusie als je het mij vraagt, want wie onthoudt er nou een bericht als “Open Banking requires UK banks to rapidly implement APIs”? Ik ben er van overtuigd dat als je gaat onderzoeken hoe enthousiast mensen worden van de voordelen van Open Banking, dat de conclusie zeer positief gaat zijn. Maar dan moet men wel eerst weten wat de voordelen zijn. Deze blog heeft als doel de voordelen van PSD2 en Instant Payments voor (zakelijke) eindgebruikers uit te leggen, in het bijzonder voor accountants en hun klanten.

Efficiënter bankieren

Om uit te leggen welke behoeften afgedekt kunnen worden met toepassingen die mogelijk worden als gevolg van PSD2 en Instant Payments, begin ik dan ook bij die behoeften. Vanuit de zakelijke markt bezien, zijn de belangrijkste behoeftes met betrekking tot het dagelijks bankieren:

1.Banksaldo- en transacties realtime inzichtelijk en automatisch in de boekhouding verwerkt

a. Eenvoudig koppelen (1 proces voor alle banken)
b. 100% automatisch (incl. reconciliatie en correcties van ontbrekende of dubbele transacties)
c. Realtime
d. Documenten gekoppeld aan transacties (journaalposten en banktransacties)

2. Betalen (en incasseren) rechtstreeks vanuit de administratie

a. Betalingen initiëren obv factuur, openstaande posten, belastingaangifte of salarisrun (dus geen aparte processen voor boekhouden en betalen, en geen dubbele gegevensinvoer)
b. Betalen in 1 flow (dus niet hoeven inloggen in internetbankieren, automatische notificaties naar approver(s), etc.)
c. Betalingen direct uitgevoerd en dus ook direct weten of een betaling is gelukt
d. Ontzorging door automatische initiatie voor betaling van facturen, belastingen, salarissen en routine betalingen zoals saldo aanvullen

Uiteraard komen daar nog vele andere behoeftes bij. Maar niet meer hoeven nadenken over wat er betaald moet worden, direct uitgevoerde betalingen, altijd en overal inzicht, en volledig automatische verwerking van banktransacties zijn de basisbehoeften. Op dit moment worden die basisbehoeften niet optimaal afgedekt.

In de onderstaande ‘maturity matrix’ is per behoefte (‘use case’) te zien waar we vandaan komen, waar we zijn en waar we naartoe gaan (met PSD2 – daarover straks meer). Ook is te zien wat een aanvullende dienst zoals Bizcuit kan bieden op basis van de extra mogelijkheden die beschikbaar zullen komen. Te zien is dat de basisbehoeftes goed zullen worden afgedekt. Dit is waar ondernemers en accountants op zitten te wachten!

De herziene Payments Services Directive (‘PSD2’)

Waarom zijn we pas nu in staat om de basisbehoeftes af te dekken en voorheen niet? Dit heeft te maken met de mogelijkheden die banken (verplicht) gaan bieden. PSD2 is regelgeving die ervoor moet zorgen dat banken de benodigde toegang tot bankgegevens en -diensten beschikbaar stellen. In de blog ‘De impact van PSD2 op Robotic Accounting’ schreef ik al dat technologie over het algemeen niet de beperkende factor is voor vooruitgang. Veel vaker is het toegang tot gegevens. Als het gaat om vooruitgang op het vlak van bankieren, dan is dat zeker het geval. Om die reden is PSD2 baanbrekend.

De herziene Payments Services Directive (‘PSD2’) is de opvolger van de huidige PSD regelgeving. Deze is sinds 2009 van kracht in de EU lidstaten. PSD had als doel om een uniforme betaalmarkt binnen de EU te creëren (de Single European Payments Area of ‘SEPA’). Sindsdien is er veel veranderd op het gebied van (online en digitaal) betalen. PSD biedt onvoldoende invulling hiervoor. Daarom is PSD2 in het leven geroepen. PSD2 biedt regels en richtlijnen voor EU lidstaten om duidelijkheid en rechten te geven aan niet-bancaire betaalinstellingen. Het doel is om innovatie en concurrentie in de betaalmarkt te bevorderen. Bankenkoppelingen waren bijvoorbeeld voorheen niet gereguleerd. Wat wel en niet mocht was niet geregeld en marktpartijen zoals boekhoudpakketten waren afhankelijk van of een bank het hen toestond om te koppelen. Het resultaat was dat sommige pakketten wel konden koppelen en anderen niet, waardoor die laatste groep te maken had met een significant competitief nadeel. Ook was het lastig om innovatieve oplossingen te ontwikkelen, omdat er geen zekerheid bestond over of banken hun deel van de oplossing moesten (blijven) ondersteunen. Die onzekerheid betekent een investeringsrisico, en daarmee een rem op innovatie.

PSD2 geeft dergelijke zekerheid wel. In Nederland wachten we nog op de (uitgestelde) implementatie van de regels en richtlijnen in de nationale wetgeving. De verwachting is dat dit eind 2018 of begin 2019 zal gebeuren. Banken hebben vervolgens nog tot september 2019 om de koppelmogelijkheden te leveren. Interessant is dat een aantal banken de verplichting inmiddels oppakt als kans, en in sommige gevallen zelfs verder gaat dan de verplichting om nieuwe innovatieve mogelijkheden te bieden. De gebruiker (consument of zakelijke klant) is daarmee de uiteindelijke winnaar.

PSD2 is dus geen technologie, maar regelgeving. Regelgeving die bankieren vanuit een gebruikersperspectief stevige vooruitgang gaat bieden. Nieuw door PSD2 is de regelgeving rondom wat Access to Account (‘XS2A’) genoemd wordt. Dit houdt in dat banken derden toegang moeten geven tot betaalrekeningen van klanten. Er zijn 2 nieuwe diensten bijgekomen met PSD2:

  • Rekeninginformatie (Account Information Services of ‘AIS’)
  • Betalingsinitiatie (Payment Initiation Services of ‘PIS’)

PSD2 AIS (rekeninginformatie)

PSD2 AIS verplicht banken om de rekeninginformatie van betaalrekeningen beschikbaar te stellen aan derden, de zogenaamde Third Party Provider (‘TPP’) . Die TPP moet wel in het bezig zijn van een PSD2 vergunning, welke wordt verstrekt door de nationale bevoegde autoriteit. In Nederland is dat DNB. Een provider die in het bezig is van een PSD2 vergunning mag als betalingsinstelling actief zijn in de markt.

Voor het verkrijgen van de gegevens moet er, naast die PSD2 vergunning, ook toestemming zijn van de rekeninghouder om die rekeninginformatie te delen met de betreffende TPP. De rekeninghouder geeft die toestemming aan de bank, welke vervolgens verplicht is om de gegevens waarvoor toestemming is gegeven te delen met die TPP.

Voorbeelden van PSD2 AIS toepassingen zijn:

  • Apps die rekeninginformatie (banksaldo en -transacties) van rekeningen bij verschillende banken in 1 app inzichtelijk maken, eventueel aangevuld met bijvoorbeeld cash flow prognoses
  • Koppelingen tussen boekhoudpakketten en banken om de transacties automatisch in de boekhouding te krijgen
  • Toepassingen die de rekeninginformatie gebruiken om bijvoorbeeld een risico-inschatting te maken bij het verstrekken van een financiering of een verzekering, of voor bijvoorbeeld voor loyalty programma’s

PSD2 PIS (betalingsinitiatie)

PSD2 PIS verplicht banken om TPP’s toe te staan om betalingen te initiëren. Ook hiervoor moet de TPP een vergunning hebben en moet de rekening houder toestemming geven.

Voorbeelden van PSD2 PIS toepassingen zijn:

  • Webshops waarbij het mogelijk wordt om direct vanuit de website te betalen, dus zonder een tussenstap zoals bijvoorbeeld iDeal of Paypal
  • Apps die betalen mogelijk maken vanaf rekeningen bij verschillende banken. Dus een soort internetbankieren app, maar dan een voor alle banken. Hieraan kan een trigger voor de betaling worden toegevoegd, bijvoorbeeld dat de betaling geïnitieerd wordt op basis van een factuur, QR Code of spraakinstructie

Een TPP kan een AIS en PIS vergunning hebben, maar ook alleen AIS of PIS. Je krijgt deze vergunning(en) niet zomaar; er moet aan een zeer uitgebreide reeks voorwaarden voldaan worden. Denk hierbij aan documentatie en implementatie van risico’s, processen, (operationele en IT) beheersingsmaatregelen, audits, governance en een exit- en herstelplan. Bij beheersingsmaatregelen moet gedacht worden aan een Know Your Customer (‘KYC’) proces, veilige communicatie en autorisatie (o.a. Strong Customer Authentication of ‘SCA’) en Transaction Risk Analysis (‘TRA’).

Al met al een set zware eisen, zeker voor kleinere fintechs. Een alternatief is om samen te werken met een vergunninghoudende partij. Zo’n partij zorgt er ook voor dat je als fintech niet een groot aantal verschillende koppelingen met banken moet bouwen en onderhouden, maar biedt een standaard koppeling waarmee meerdere banken in één keer aangesloten kunnen worden. Ook biedt de TPP vaak nog aanvullende diensten (bijvoorbeeld fraudemonitoring) en/of dataverrijking (bijvoorbeeld categorisering van banktransacties). Dit scenario is in het onderstaande overzicht weergegeven:

PSD2 is op dit moment nog niet effectief in Nederland. Naar verwachting wordt PSD2 in de komende maanden (eind 2018 of begin 2019) geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving. We moeten dus nog even geduld hebben.

Instant Payments

Naast PSD2 is er nog een andere ontwikkeling die er aan zit te komen, namelijk ‘Instant Payments’. Met Instant Payments wordt een overboeking onmiddellijk bijgeschreven op de bankrekening van de begunstigde, zodat deze het geld binnen enkele seconden beschikbaar heeft. Ook als deze bij een andere bank zit. Deze nieuwe infrastructuur zal continu beschikbaar zijn, 24 uur per dag, 7 dagen per week, dus ook in het weekend en op feestdagen.

Diverse Nederlandse banken zullen vanaf het voorjaar 2019 Instant Payments gaan aanbieden via mobiel- en/of internetbankieren en regelen dat hun bankrekeningen bereikbaar zijn voor Instant Payments afkomstig van anderen. Ook de betalingen die via PSD2 koppelingen worden geïnitieerd zullen direct worden uitgevoerd.

Deelname aan Instant Payments is vrijwillig. In Nederland zullen in 2019 de meeste banken en betaaldienstverleners Instant Payments gaan aanbieden.

Voorbeeld case

Een voorbeeld van een app waarin de mogelijkheden van PSD2 en Instant Payments worden ingezet om gebruikers beter te voorzien in hun behoeften is de Bizcuit app. Bizcuit (‘biz kit’) biedt een app die ZZP en MKB ondernemers in staat stelt om digitaal te gaan werken. Ondernemers kunnen in de app bijvoorbeeld hun facturen ontvangen en deze direct betalen. De administratie in een gekoppeld boekhoudpakket is automatisch op orde.

Hoe gaat dit in zijn werk?

Inkoopfacturen (en ook bonnen en verkoopfacturen) worden ontvangen via diverse kanalen, zoals mail, upload of een scan, of vanuit gekoppelde software of het Peppol netwerk. De factuur wordt automatisch realtime herkend middels OCR en machine learning algoritmes. De factuur kan vervolgens direct (of uitgesteld) betaald worden. De factuur komt automatisch in de boekhouding terecht (via UBL) en ook de betaling komt automatisch in de Bizcuit app en in de boekhouding terecht (via een API koppeling of een CAMT bestand dat wordt afgeleverd in een gekoppeld boekhoudpakket).

De gebruiker hoeft in het hele proces niets in te voeren om de factuur te boeken en te betalen. De factuur (PDF) is automatisch gekoppeld aan de journaalposten in het boekhoudpakket (in inkoop- en bankboek) en aan de banktransactie (in de Bizcuit app en als je bank het ondersteunt ook in de app van de betreffende bank). Afhankelijk van ondersteuning door het gekoppelde boekhoudpakket en de bank kan het gehele proces realtime plaatsvinden. Een factuurbetaling de via Bizcuit wordt uitgevoerd vanaf een bunq bankrekening, wordt bijvoorbeeld realtime betaald en de boekingen van de factuur en de betaling komen ook realtime in boekhoudpakket terecht (bijvoorbeeld Minox). Zodra Instant Payments effectief zijn, zullen straks veel meer banken de betalingsopdracht direct uitvoeren. Als gebruiker weet je dan dus direct of de betaling is gelukt en wat de consequentie daarvan is voor je banksaldo en financiële administratie.

Op een later moment kan de factuur of de betaling snel worden teruggevonden in de Bizcuit app. Alle gegevens zijn digitaal beschikbaar en kunnen snel doorzocht worden. Niet alleen de omschrijving, datum en bedrag zijn doorzoekbaar, maar de gehele inhoud van een factuur wordt middels OCR herkend en opgeslagen. Zo kan je bijvoorbeeld snel de aankoop van een TV terugvinden, met de factuur erbij, voor bijvoorbeeld garantie of voor de verzekering.

Voor de geïnteresseerde lezer; gebruikte technologieën zijn onder andere:

  • API’s (voor de koppelingen met banken – PSD2 AIS en PIS – en met boekhoudpakketten)
  • Realtime OCR (voor herkenning van de inhoud van facturen)
  • AI / machine learning (voor de interpretatie van facturen en het bepalen van boekingen)
  • Elastic search (voor het razendsnel doorzoeken van semi-gestructureerde data)
  • Biometrie (voor het middels 2-factor authenticatie veilig inloggen en goedkeuren van betalingen)
  • Encryptie (voor het veilig versturen en opslaan van data en ondertekenen van betalingen)
  • Responsive design (zodat de weergave van de app automatisch wordt aangepast aan laptop, tablet of smartphone)

De lijst gaat nog wel even door. Deze blog had ook kunnen gaan over die reeks van technologieën. Dan was het een heel ander verhaal geworden. En had je waarschijnlijk nog steeds niet geweten waarom PSD2 en Instant Payments nou zo interessant zijn voor accountants en ondernemers 😉

Lees hier ook het artikel over PSD2 en Instant Payments in het SRA adviseur Magazine.


Door Hessel Kuik

Hessel is CEO en eigenaar van fintechs Minox en Bizcuit. Minox biedt een online platform voor administratieve processen en ERP. Bizcuit (‘biz kit’) biedt ondernemers een app waarmee ze geheel digitaal kunnen werken. Bijvoorbeeld alle bankrekeningen bij verschillende banken inzien, facturen direct betalen en boeken, bonnen scannen en documenten beheren. Hessel is expert op het domein van de nieuwe Europe’s betaalwet PSD2, payments, accounting en ERP. Hij spreekt regelmatig op congressen en expo’s. Zijn passie is complexiteit en inefficiëntie oplossen door innovatie. Hessel is vader van twee dochters en heeft eveneens een passie voor mountainbiken, snowboarden en zeilen.

Volg Hessel op Linkedin